Projekt publikacji
Ilustracje
Zróżnicowana struktura i ilustracje
Głównym zamierzeniem było zaprojektowanie publikacji tak, aby na stronie mogły pojawiać się jednocześnie: tekst podstawowy, marginalia, przypisy, tytuły, podtytuły, żywa pagina oraz najważniejszy element – ilustracje. Zebrany materiał ilustracyjny okazał się wyjątkowo obszerny. Skompletowałam ok. 2000 ilustracji, z czego wybrałam 1274.
Dokładne przedstawienie charakterystyki książki z XVI wieku wiązało się z umieszczeniem w publikacji wielu skanów. Poza tym szereg pojęć chciałam wyjaśnić obrazem, który byłby bardziej czytelny i łatwiejszy do zapamiętania niż opis słowny. Skany i fotografie były bardzo zróżnicowane pod względem formatu, proporcji, kolorystyki, oświetlenia i rozdzielczości. Należało znaleźć metodę na zharmonizowanie materiału.
Przykłady ilustracji
cz. 1
Przykłady ilustracji
cz. 2
Skany
Biblioteki udostępniają skany najczęściej w małych rozdzielczościach, te większe dostępne są za opłatą, ceny zależą od tego czy potrzebujemy kolorowy skan czy czarno-biały oraz od jego jakości. Ceny wahają się od 6 zł do 30 zł za 1 stronę, rozkładówki są liczone jako 2 strony. Niekiedy zdarza się, że biblioteka dysponuje tylko pracownią fotograficzną, która automatycznie jest dużo droższa niż pracownia skanująca. Przeciętny czas oczekiwania na skan wynosi około tygodnia. Częstym problemem przy zamawianiu skanów jest: różnorodna numeracja stron w starodrukach, błędy popełniane dawniej w numeracji bądź numeracja poszczególnych części, braki kart, duża ilość kart czystych. Najbezpieczniej mieć reprodukcję szukanej strony i przekazać ją osobie skanującej. Niestety najczęściej nie wiemy nic o druku poza jego sygnaturą i prosimy o skany stron zupełnie w ciemno. Zdarzają się także sytuacje kiedy w literaturze naukowej są popełnione błędy w zapisie sygnatury. Czasem udaje się ten problem rozwiązać wspólnie z pracownikami z działów starych druków.
Najprzyjemniejszą metodą pozyskiwania skanów były wizyty w bibliotekach stacjonarnych, gdzie można było dokładnie obejrzeć książki. Zbiory specjalne są dostępne dla naukowców, którzy posiadają pisemną informację o swojej pracy
i opinię opiekuna naukowego. Każda z bibliotek ma swoje reguły korzystania z czytelni, zasady są inne niż w zwykłej czytelni: do notatek można używać jedynie ołówków bądź osobistego komputera, najczęściej można przeglądać jednocześnie maksymalnie 5 pozycji. Warto zaznaczyć, że niektóre biblioteki nie pozwalają wykonywać zdjęć.
Nie wszystkie materiały można było zebrać z baz bibliotek, część niezbędnych ilustracji musiała zostać przeskanowana z wydrukowanych reprodukcji, a czasem z faksymile niektórych niedostępnych starodruków. Najlepsze efekty uzyskałam skanując reprodukcje ze starszych publikacji drukowanych metodą typograficzną, gdzie rysunek był mocniejszy dzięki głębszej czerni.
Infografiki, strony tytułowe
Uzupełnieniem ilustracji i tekstu publikacji stały się tabele, mapy i infografiki. W założeniu layoutu głównymi elementami graficznymi były: czarne tło, czarne prostokąty, szare i białe linie zdefiniowane na grubości od 0,5–2 pkt. Pozostałe elementy musiały odpowiednio współgrać z tą stylistyką.
Projekty map w pierwszej części publikacji (o podstawach renesansowego projektowania) pojawiły się w rozdziale opisującym historię papieru oraz w drugiej części (o polskim drukarstwie renesansowym) na początku każdego rozdziału opisującego poszczególne miasta, w których były założone drukarnie. Wszystkie mapy ilustrują współczesny podział terytorialny, tak aby czytelnik mógł szybko odnieść się do dawnego miejsca we współczesnej rzeczywistości. Projekty map zaprojektowałam względem formatu strony publikacji. Zaznaczone elementy graficzne mają najmniejszą czytelną wielkość. Hierarchię wszystkich elementów zbudowałam na podstawie wielkości form, stopni pisma i tint koloru czarnego.
Mniejsze infografiki zostały zaprojektowane względem szerokości łamów. Wszystkie elementy zbudowałam z linii o grubości 1 pkt, wyjątkami są najdrobniejsze elementy na mapach zdefiniowane na grubość 0,5 pkt. Na tle białym linie otrzymały tintę koloru czarnego 70%, a na tle czarnym 50% (analogicznie do tekstów). Kolor tła czarnego w publikacji został wzbogacony oprócz 100% kadium: 30% cyanu, 30% magenty, 30% yellow. Dzięki temu czerń stała się głębsza i intensywniejsza. Parametry ustaliłam wcześniej z drukarnią cyfrową, ostateczną decyzję o procentowych składowych podjęłam po wykonaniu testów na HP Indigo na docelowym papierze Pergraphica Smooth Natural o gramaturze 120 g/m².
W przypadku stron tytułowych kolor czarny i inwersja grafik tworzą kompozycje nawiązujące do matryc pokrytych czarną farbą. Zapełnienie stron na spad czernią miało na celu rozróżnienie każdej części i rozdziału, są to najmocniejsze pod względem graficznym elementy w strukturze i rytmice publikacji.
Ryciny
Grafiki do stron tytułowych dobierane były pod kątem ilustrowania poruszanego w treści tematu. Drugim wyznacznikiem był czas powstania grafiki, niestety nie udało się zebrać wszystkich grafik z XVI wieku. W części pierwszej takim wyjątkiem jest grafika z Mechanick exercises, or, The doctrine of handy-works: applied to the art of printing – książki autorstwa Josepha Moxona z 1677 roku. Bardzo trudno było odnaleźć pierwsze przedstawienia aparatów odlewniczych, najczęściej w publikacjach naukowych przedstawiane są urządzenia z Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers z 1777 roku. Strony tytułowe części drugiej publikacji to widoki polskich miast. Mapy i widoki były także niełatwym tematem do odszukania, wymagało to poznania początków kartografii drukowanej. Najlepszym a zarazem odpowiednim czasowo źródłem okazały się widoki z Kroniki świata Hartmanna Schedela. Widok Gdańska i Torunia pochodzi z trochę późniejszego okresu z 1617 roku i 1652 roku (słynna seria widoków autorstwa Matthäusa Meriana).
